9
1 Eodem autem tempore Anti ochus inhoneste revertebatur de regionibus
circa Persidem.
2 Intraverat enim in eam, quae dicitur Persepolis, et tentavit
exspoliare templum et civitatem opprimere; quapropter, multitudine
ad armorum auxilium concurrente, in fugam versi sunt; et contigit
ut Antiochus in fugam versus ab indigenis turpiter rediret.
3 Et cum esset circa Ecbatana, nuntiata sunt ea, quae erga Nicanorem
et Timotheum gesta sunt.
4 Elatus autem ira arbitrabatur se etiam iniuriam illorum, qui
se fugaverant, in Iudaeos retorquere; ideoque iussit, ut auriga
sine intermissione iter perficeret, caelesti iam eum comitante
iudicio. Ita enim superbe locutus erat: “ Congeriem sepulcri
Iudaeorum Hierosolymam faciam, cum venero illo”.
5 Sed qui universa conspicit, Dominus, Deus Israel, percussit
eum insanabili et invisibili plaga; et continuo ut is finivit
sermonem, apprehendit eum dolor dirus viscerum et amara internorum
tormenta,
6 perquam iuste, quippe qui multis et novis cruciatibus aliorum
torserat viscera.
7 Ille vero nullo modo ab arrogantia cessabat; super hoc autem
superbia repletus erat, ignem spirans animo in Iudaeos et praecipiens
iter accelerari. Contigit autem, ut et ille caderet de curru,
qui ferebatur impetu, et gravi lapsu corruens in omnibus corporis
membris vexaretur.
8 Isque, qui nuper videbatur fluctibus maris imperare propter
super hominem iactantiam et in statera montium altitudines appendere,
humiliatus ad terram in gestatorio portabatur manifestam Dei
virtutem omnibus ostendens,
9 ita ut de oculis impii vermes scaturirent, ac viventis in
doloribus et maeroribus carnes eius diffluerent, illiusque odore
totus exercitus gravaretur propter putredinem.
10 Et qui paulo ante sidera caeli contingere se arbitrabatur,
eum nemo poterat propter intolerabilem foetoris gravitatem portare.
11 Hinc igitur coepit multum superbiae deponere confractus et
ad agnitionem venire divina plaga, per momenta doloribus extensus.
12 Et, cum nec ipse foetorem suum ferre posset, ita ait: “
Iustum est subditum esse Deo et mortalem non superbe sentire
”.
13 Orabat autem hic scelestus Dominum, ei non amplius miserturum,
ita dicens:
14 sanctam quidem civitatem, ad quam festinans veniebat, ut
eam solo aequalem faceret ac sepulcrum congestorum strueret,
liberam ostendere;
15 Iudaeos autem, quos decreverat nec sepultura quidem se dignos
habiturum, sed avibus devorandos cum parvulis se feris proiecturum,
omnes hos aequales Atheniensibus facturum;
16 templum vero sanctum, quod prius exspoliaverat, pulcherrimis
donis ornaturum et sacra vasa multiplicia cuncta se redditurum,
et pertinentes ad sacrificia sumptus de redditibus suis praestaturum;
17 super haec autem et Iudaeum se futurum et omnem locum habitabilem
perambulaturum praedicantem Dei potestatem.
18 Sed omnino non cessantibus doloribus — supervenerat
enim in eum iustum Dei iudicium — semetipsum desperans
scripsit ad Iudaeos hanc infra rescriptam epistulam modum deprecationis
habentem, haec continentem:
19 “ Optimis civibus Iudaeis plurimam salutem et bene
valere et esse felices, rex et dux Antiochus.
20 Si bene valetis et filii vestri, et res vestrae ex sententia
sunt vobis, precans refero quidem Deo maximam gratiam, in caelum
spem habens;
21 ego vero in infirmitate constitutus eram, vestri autem honoris
et benevolentiae memineram cum affectione. Reversus de Persidis
locis et in infirmitatem incidens molestiam habentem, necessarium
duxi pro communi omnium securitate curam habere.
22 Non desperans memetipsum, sed spem multam habens effugiendi
infirmitatem,
23 respiciens autem quod et pater meus, quibus temporibus in
superiora loca duxit exercitum, ostendit, qui susciperet principatum;
24 ut, si quid contrarium accideret aut etiam quid difficile
nuntiaretur, scientes hi, qui circa regionem erant, cui esset
rerum summa derelicta, non turbarentur.
25 Ad haec autem considerans de proximo potentes et vicinos
regno temporibus insidiantes et eventum exspectantes, designavi
filium Antiochum regem, quem saepe recurrens in superiora regna
plurimis vestrum committebam et commendabam; et scripsi ad eum,
quae subiecta sunt.
26 Oro itaque vos et peto memores beneficiorum publice et privatim,
ut unusquisque conservet hanc, quam habetis benevolentiam in
me et in filium.
27 Confido enim eum modeste et humane, sequentem propositum
meum, vobiscum acturum”.
28 Igitur homicida et blasphemus pessima perpessus, ut ipse
alios tractaverat, peregre in montibus miserabili obitu vita
functus est.
29 Transferebat autem corpus Philippus collactaneus eius, qui
etiam metuens filium Antiochi ad Ptolemaeum Philometorem in
Aegyptum se contulit.
9
1 Avvenne in quel periodo il ritorno ignominioso di Antioco
dalle regioni della Persia.
2 Infatti egli era giunto nella città chiamata Persepoli e
si era accinto a depredare il tempio e ad impadronirsi della
città, ma i cittadini ricorsero in massa alle armi e lo ricacciarono;
perciò Antioco, messo in fuga dagli abitanti, dovette ritirarsi
vergognosamente.
3 Mentre si trovava presso Ecbàtana, gli giunsero le notizie
su ciò che era accaduto a Nicànore e agli uomini di Timòteo.
4 Montato in gran furore, pensava di sfogarsi sui Giudei anche
per lo smacco inflittogli da coloro che lo avevano messo in
fuga. Perciò diede ordine al cocchiere di compiere il viaggio
spingendo i cavalli senza sosta; ma incombeva ormai su di
lui il giudizio del Cielo. Così diceva nella sua superbia:
"Farò di Gerusalemme un cimitero di Giudei, appena vi sarò
giunto".
5 Ma il Signore che tutto vede, il Dio d`Israele, lo colpì
con piaga insanabile e invisibile. Aveva appena terminato
quella frase, quando lo colpì un insopportabile dolore alle
viscere e terribili spasimi intestinali,
6 ben meritati da colui che aveva straziato le viscere altrui
con molti e strani generi di tormenti.
7 Ma egli non desisteva affatto dalla sua alterigia, anzi
pieno ancora di superbia spirava il fuoco della sua collera
contro i Giudei e comandava di accelerare la corsa. Ma gli
accadde di cadere dal carro in corsa tumultuosa e per la grave
caduta di riportare contusioni in tutte le membra del corpo.
8 Colui che poco prima pensava di comandare ai flutti del
mare, arrogandosi di essere un superuomo e di pesare sulla
bilancia le cime dei monti, ora gettato a terra doveva farsi
portare in lettiga, rendendo a tutti manifesta la potenza
di Dio,
9 a tal punto che nel corpo di quell`empio si formavano i
vermi e, mentre era ancora vivo, le sue carni fra spasimi
e dolori cadevano a brandelli e l`esercito era tutto nauseato
dal fetore e dal marciume di lui.
10 Colui che poco prima credeva di toccare gli astri del cielo,
ora nessuno poteva sopportarlo per l`intollerabile intensità
del fetore.
11 Allora finalmente, malconcio a quel modo, incominciò ad
abbassare il colmo della sua superbia e ad avviarsi al ravvedimento
per effetto del divino flagello, mentre senza tregua era lacerato
dai dolori.
12 Non potendo più sopportare il suo proprio fetore, disse:
"E` giusto sottomettersi a Dio e non pensare di essere uguale
a Dio quando si è mortali!".
13 Quell`empio si mise a pregare quel Signore che ormai non
avrebbe più avuto misericordia di lui, e diceva
14 che avrebbe dichiarato libera la città santa, che prima
si affrettava a raggiungere per raderla al suolo e farne un
cimitero;
15 che avrebbe reso pari agli Ateniesi tutti i Giudei che
prima aveva stabilito di non degnare neppure della sepoltura,
ma di gettare in pasto alle fiere insieme con i loro bambini;
16 che avrebbe adornato con magnifici doni votivi il sacro
tempio, che prima aveva saccheggiato, e avrebbe restituito
in maggior numero tutti gli arredi sacri e avrebbe provveduto
con le proprie entrate ai contributi fissati per i sacrifici;
17 inoltre che si sarebbe fatto Giudeo e si sarebbe recato
in ogni luogo abitato per annunciare la potenza di Dio.
18 Ma poiché i dolori non diminuivano per nulla - era arrivato
infatti su di lui il giusto giudizio di Dio - e disperando
ormai di sé, scrisse ai Giudei la lettera che riportiamo qui
sotto, nello stile di una supplica, così concepita: 19 "Ai Giudei, ottimi cittadini,
il re e condottiero Antioco augura perfetta salute, benessere
e prosperità.
20 Se voi state bene e i figli e le vostre cose procedono
secondo il vostro pensiero, io, riponendo le mie speranze
nel Cielo,
21 mi ricordo con tenerezza del vostro onore e della vostra
benevolenza. Ritornando dalle province della Persia e trovandomi
colpito da una malattia insopportabile, ho creduto necessario
pensare alla comune sicurezza di tutti.
22 Pur non disperando del mio stato, ma avendo molta fiducia
di poter scampare dalla malattia,
23 considerando d`altra parte che anche mio padre, quando
aveva intrapreso spedizioni nelle province settentrionali,
aveva indicato il successore,
24 perché se accadesse qualche cosa di inaspettato o si diffondesse
la notizia di qualche grave incidente, gli abitanti del paese,
sapendo in mano a chi era stato lasciato il governo, non si
agitassero;
25 e oltre a questo constatando che i sovrani vicini e confinanti
con il nostro regno spiano il momento opportuno e attendono
gli eventi, ho designato come re mio figlio Antioco, che già
più volte, quando intraprendevo i viaggi nei distretti settentrionali,
ho raccomandato e affidato a moltissimi di voi. A lui indirizzo
la lettera qui unita. 26 Vi prego dunque e vi scongiuro
di ricordarvi dei benefici ricevuti pubblicamente o privatamente
e prego ciascuno di conservare la vostra benevolenza verso
di me e mio figlio.
27 Ho fiducia che egli si comporterà con voi con moderazione
e umanità, secondo le mie direttive".
28 Quest`omicida e bestemmiatore dunque, soffrendo crudeli
tormenti, come li aveva fatti subire agli altri, finì così
la sua vita in terra straniera, in una zona montuosa, con
una sorte misera.
29 Curò il trasporto della salma Filippo, cresciuto insieme
a lui, il quale poi, diffidando del figlio di Antioco, si
recò in Egitto presso Tolomeo Filomètore.
10
1 Maccabaeus autem et, qui cum eo erant, Domino eos praeeunte,
templum quidem et civitatem receperunt;
2 aras autem, quas alienigenae per plateam exstruxerant, itemque
delubra demoliti sunt
3 et, purgato templo, aliud altare fecerunt et, succensis lapidibus
igneque de his concepto, sacrificia obtulerunt post biennium
et incensum et lucernas et panum propositionem fecerunt.
4 Quibus autem gestis, rogaverunt Dominum prostrati in ventrem,
ne amplius talibus malis inciderent, sed et, si quando peccassent,
ut ab ipso cum clementia corriperentur et non blasphemis ac
barbaris gentibus traderentur.
5 Qua die autem templum ab alienigenis pollutum fuerat, contigit
eadem die purificationem fieri templi vicesima quinta illius
mensis, qui est Casleu.
6 Et cum laetitia diebus octo egerunt in modum Tabernaculorum,
recordantes quod ante modicum temporis diem sollemnem Tabernaculorum
in montibus et in speluncis more bestiarum egerant.
7 Propter quod thyrsos et ramos virides, adhuc et palmas habentes,
hymnos tollebant ei, qui prosperavit mundari locum suum.
8 Et decreverunt communi praecepto et decreto universae genti
Iudaeorum omnibus annis agere dies istos.
9 Res itaque de fine Antiochi, qui appellatus est Epiphanes,
ita se habuerunt.
10 Nunc autem res de Antiocho Eupatore, qui vero filius erat
impii, narrabimus, illa breviantes, quae continent bellorum
mala.
11 Hic enim, suscepto regno, constituit super negotia regni
Lysiam quendam Coelesyriae et Phoenicis ducem primarium.
12 Nam Ptolemaeus, qui dicebatur Macron, quod esset iustum conservare
praeferens erga Iudaeos propter in eos factam iniquitatem, conabatur,
quae ad illos spectabant, pacifice peragere.
13 Unde accusatus ab amicis apud Eupatorem et cum frequenter
se proditorem esse audiret, eo quod Cyprum creditam sibi a Philometore
deseruisset et ad Antiochum Epiphanem transiisset, cumque amplius
nobilem potestatem digne ferre non posset, veneno hausto vitam
finivit.
14 Gorgias autem, cum esset dux locorum, externos milites alebat
et frequenter adversus Iudaeos bellum instruebat.
15 Atque una cum ipso etiam Idumaei, qui tenebant opportunas
munitiones, exercebant Iudaeos et fugatos ab Hierosolymis suscipientes
bellum alere tentabant.
16 Hi vero, qui erant cum Maccabaeo, supplicatione facta et
rogato Deo, ut esset sibi adiutor, impetum fecerunt in munitiones
Idumaeorum;
17 quas fortiter aggressi, loca obtinuerunt et omnes, qui pugnabant
in muris, propulerunt et occurrentes interemerunt et non minus
viginti milibus trucidaverunt.
18 Quidam autem, cum confugissent non minus quam novem milia
in duas turres valde munitas et omnia ad repugnandum habentes,
19 Maccabaeus, ad eorum expugnationem relicto Simone et Iosepho
itemque Zacchaeo eisque, qui cum ipso erant satis multis, ipse
ad ea, quae amplius perurgebant, loca discessit.
20 Hi vero, qui cum Simone erant, cupiditate ducti a quibusdam,
qui in turribus erant, suasi sunt pecunia et, septuaginta milibus
drachmis acceptis, dimiserunt quosdam effugere.
21 Cum autem Maccabaeo nuntiatum esset quod factum est, principibus
populi congregatis accusavit quod pecunia fratres vendidissent,
adversariis eorum dimissis.
22 Hos igitur proditores factos interfecit et confestim duas
turres occupavit.
23 Armis autem in manibus omnia prospere agendo in duabus munitionibus
plus quam viginti milia peremit.
24 At Timotheus, qui prius a Iudaeis fuerat superatus, convocatis
peregrinis copiis valde multis et congregatis equis, qui erant
ex Asia, non paucis, adfuit quasi armis victam Iudaeam capturus.
25 Qui autem cum Maccabaeo erant, appropinquante illo, ad supplicationem
Dei terra capita aspergentes lumbosque ciliciis praecincti
26 super crepidinem contra altare provoluti rogabant, ut sibi
propitius factus inimicis eorum esset inimicus et adversariis
adversaretur, sicut lex declarat.
27 Digressi autem ab oratione, sumptis armis, longius de civitate
processerunt et, proximi hostibus effecti, separatim steterunt.
28 Cum autem lux oriens coepisset diffundi, utrique commiserunt,
isti quidem prosperitatis et victoriae tamquam sponsorem habentes
cum virtute refugium in Dominum, illi autem ut ducem certaminum
sibi ipsis statuentes animum.
29 Sed, cum vehemens pugna esset, apparuerunt adversariis de
caelo viri quinque in equis, frenis aureis decori, et ducatum
Iudaeis praestantes;
30 ex quibus duo Maccabaeum medium accipientes suisque armis
protegentes incolumem conservabant, in adversarios autem tela
et fulmina iaciebant, ex quo caecitate confusi evolaverunt repleti
perturbatione.
31 Interfecti sunt autem viginti milia quingenti et equites
sescenti.
32 Timotheus vero confugit in praesidium, quod Gazara dicitur,
optimam munitionem, ducatum illic habente Chaerea.
33 Qui autem cum Maccabaeo erant laetantes obsederunt munitionem
diebus quattuor.
34 At hi qui intus erant, loci munimento confisi, supra modum
maledicebant et sermones nefandos iactabant;
35 sed, cum dies quinta illucesceret, viginti iuvenes ex his,
qui cum Maccabaeo erant, accensi animis propter blasphemias,
murum viriliter aggressi feroci animo, occursantem quemque caedebant;
36 sed et alii similiter ascendentes in circumflexione contra
eos, qui intus erant, turres incendebant atque ignes inferentes
ipsos maledicos vivos concremabant, alii autem portas concidebant
et, recepto residuo exercitu, occupaverunt civitatem;
37 et Timotheum occultantem se in quodam lacu peremerunt et
fratrem illius Chaeream et Apollophanem.
38 Quibus gestis, in hymnis et confessionibus benedicebant Dominum,
qui magnifice Israel benefaciebat et victoriam dabat illis.
10
1 Il Maccabeo intanto e i suoi uomini, guidati dal Signore,
rioccuparono il tempio e la città,
2 distrussero le are innalzate dagli stranieri sulle piazze
e i recinti sacri.
3 Purificarono il tempio e vi costruirono un altro altare;
poi facendo scintille con le pietre, ne trassero il fuoco
e offrirono sacrifici, dopo un`interruzione di due anni; prepararono
l`altare degli incensi, le lampade e l`offerta dei pani.
4 Fatto questo, prostrati a terra, supplicarono il Signore,
che non li facesse più incorrere in quei mali ma, se mai peccassero
ancora, venissero da lui corretti con clemenza, ma non abbandonati
in mano a un popolo di barbari e bestemmiatori.
5 La purificazione del tempio avvenne nello stesso giorno
in cui gli stranieri l`avevano profanato, il venticinque dello
stesso mese, cioè di Casleu.
6 Con gioia passarono otto giorni come nella festa delle Capanne,
ricordando come poco tempo prima avevano passato la feste
delle Capanne dispersi sui monti e nelle caverne come animali
selvatici.
7 Perciò, tenendo in mano bastoni ornati, rami verdi e palme,
innalzavano inni a colui che aveva fatto ben riuscire la purificazione
del suo proprio tempio.
8 Stabilirono quindi con pubblico decreto e deliberazione
per tutto il popolo dei Giudei, che ogni anno si celebrassero
questi giorni.
9 Tali furono le vicende riguardanti la morte di Antioco chiamato
Epìfane.
10 Ora invece esporremo le cose accadute sotto Antioco Eupàtore,
figlio di quell`empio, sunteggiando le principali sventure
connesse alle guerre.
11 Costui, dunque, succeduto nel regno, nominò capo degli
affari politici un certo Lisia, primo stratega della Celesiria
e della Fenicia.
12 Tolomeo, chiamato Macrone, preferendo osservare la giustizia
nei riguardi dei Giudei, a causa dei torti che erano stati
fatti loro, cercava di svolgere i rapporti con loro pacificamente.
13 Per questo motivo fu accusato dagli amici presso l`Eupàtore
ed egli, sentendosi spesso chiamare traditore per aver abbandonato
Cipro a lui affidata dal Filomètore ed essere passato dalla
parte di Antioco Epìfane, né potendo esercitare con onore
la carica, preso il veleno, pose fine alla propria vita.
14 Gorgia, divenuto stratega della regione, assoldava stranieri
e teneva viva la guerra contro i Giudei. 15 Insieme con lui anche gli Idumei,
che occupavano fortezze strategiche, lottavano contro i Giudei
e, dando asilo a tutti i fuorusciti da Gerusalemme, cominciarono
a fomentare la guerra.
16 Gli uomini del Maccabeo, dopo aver innalzato preghiere
e supplicato Dio che si facesse loro alleato, mossero contro
le fortezze degli Idumei
17 e, attaccandole con energia, si impadronirono delle posizioni,
respinsero quelli che combattevano sulle mura e uccisero quanti
erano venuti a tiro; ne uccisero così non meno di ventimila.
18 Non meno di novemila tuttavia fuggirono in due torri fortificate
a regola d`arte e fornite di tutto l`occorrente per sostenere
l`assedio.
19 Allora il Maccabeo, lasciando Simone e Giuseppe, Zaccheo
e i suoi uomini, sufficienti per quell`assedio, si recò in
zone più critiche.
20 Ma gli uomini di Simone, vinti dalla prospettiva del guadagno,
si lasciarono persuadere per denaro da alcuni che erano nelle
torri e, ricevute settantamila dramme, ne lasciarono fuggire
alcuni.
21 Quando fu riferito al Maccabeo l`accaduto, radunati i capi
del popolo, li accusò di aver venduto per denaro i loro fratelli,
mettendo in libertà ai loro nemici. 22 Fece giustiziare coloro che si
erano resi colpevoli di tradimento e senza indugio espugnò
le due torri.
23 Essendo riuscito in tutto con le armi in mano, mise a morte
nelle due fortezze più di ventimila uomini.
24 Timòteo, che prima aveva perduto di fronte ai Giudei, assoldando
ora forze straniere in gran numero e radunando la cavalleria
dell`Asia, che non era meno numerosa, avanzò con l`intenzione
di soggiogare la Giudea con le armi.
25 Gli uomini del Maccabeo al suo avvicinarsi, si cosparsero
il capo di polvere per la preghiera a Dio e, cintisi i fianchi
di sacco,
26 si prostrarono sul rialzo davanti all`altare e lo supplicarono
che si mostrasse loro propizio e fosse nemico dei loro nemici
e avversario dei loro avversari, secondo l`espressione della
legge.
27 Terminata la preghiera, presero le armi e uscirono dalla
città per un bel tratto. Quando furono vicini ai nemici, si
fermarono.
28 Appena spuntata la luce del mattino, iniziò l`attacco dalle
due parti, gli uni avendo a garanzia del successo e della
vittoria gloriosa la fiducia nel Signore, gli altri ponendo
come guida nel conflitto il loro ardire.
29 Accesasi una lotta durissima, apparvero dal cielo ai nemici
cinque uomini splendidi su cavalli dalle briglie d`oro, che
guidavano i Giudei.
30 Essi presero in mezzo il Maccabeo e, riparandolo con le
loro armature, lo rendevano invulnerabile; contro gli avversari
invece scagliavano dardi e folgori ed essi, confusi e accecati,
si dispersero in preda al disordine.
31 Ne furono uccisi ventimilacinquecento e seicento cavalieri.
32 Lo stesso Timòteo dovette rifugiarsi nella fortezza chiamata
Ghezer, ben munita, dove era comandante Chèrea.
33 Ma i soldati del Maccabeo assediarono con entusiasmo la
fortezza per quattro giorni.
34 Gli assediati, fidando delle fortificazioni del luogo,
bestemmiavano in modo orribile e lanciavano empie frasi.
35 Alle prime luci del quinto giorno, venti giovani del Maccabeo,
accesi di sdegno per le bestemmie, prese d`assalto le mura
coraggiosamente e con selvaggio furore, travolsero chiunque
trovarono.
36 Anche altri, attaccando con una manovra di aggiramento,
incendiarono le torri e, accesi dei fuochi, bruciarono vivi
i bestemmiatori; altri ancora sfondarono le porte e fatto
entrare il resto dell`esercito affrettarono la presa della
città.
37 Uccisero Timòteo che si era nascosto in una buca e il suo
fratello Chèrea e Apollòfane.
38 Terminata l`impresa, con canti e inni di riconoscenza benedicevano
il Signore che aveva tanto favorito Israele e concesso loro
la vittoria.
11
1 Sed parvo prorsus post tem pore, Lysias procurator regis et
propinquus ac negotiorum praepositus graviter ferens de his,
quae acciderant,
2 congregatis octoginta milibus et equitatu universo, veniebat
adversus Iudaeos existimans se civitatem quidem Graecis habitaculum
facturum;
3 templum vero in pecuniae quaestum sicut cetera delubra gentium
habiturum, et per singulos annos venale sacerdotium facturum,
4 nequaquam recogitans Dei potestatem, sed elatus multitudine
peditum et milibus equitum et octoginta elephantis.
5 Ingressus autem Iudaeam et appropians Bethsuris, munito quidem
praesidio, distanti autem ab Hierosolymis intervallo quinque
stadiorum, illud obsidione premebat.
6 Ut autem, qui cum Maccabaeo erant, cognoverunt eum expugnare
praesidia, cum fletibus et lacrimis rogabant Dominum, et omnis
turba simul, ut bonum angelum mitteret ad salutem Israel.
7 Et ipse primus Maccabaeus, sumptis armis, ceteros adhortatus
est simul secum periculum subire et ferre auxilium fratribus
suis; simul autem et prompto animo impetum fecerunt.
8 Ilico vero, cum prope Hierosolymam essent, apparuit praecedens
eos eques in veste candida armaturam auream vibrans.
9 Tunc omnes simul benedixerunt misericordem Deum et convaluerunt
animis non solum homines, sed et bestias ferocissimas et muros
ferreos parati penetrare.
10 Praeibant in apparatu de caelo habentes adiutorem, miserante
super eos Domino.
11 Leonum autem more impetu irruentes in hostes, prostraverunt
ex eis undecim milia peditum et equitum mille sescentos, universos
autem in fugam verterunt.
12 Plures autem ex eis vulnerati, nudi evaserunt; sed et ipse
Lysias turpiter fugiens evasit.
13 Et, quia non insensatus erat, secum ipse reputans factam
erga se deminutionem et intellegens invictos esse Hebraeos,
potente Deo auxiliante, misit ad eos
14 suasitque eis se consensurum omnibus, quae iusta sunt, et
regem quoque persuasurum, ut necessarium crederet se amicum
eis esse.
15 Annuit autem Maccabaeus in omnibus, quae Lysias rogabat,
utilitati consulens; quaecumque enim Maccabaeus scriptis tradidit
Lysiae de Iudaeis, rex concessit.
16 Nam erant scriptae Iudaeis epistulae a Lysia quidem hunc
modum continentes: “ Lysias populo Iudaeorum salutem.
17 Ioannes et Abessalom, qui missi fuerant a vobis tradentes
responsum rescriptum, postulabant circum ea, quae per illud
significabantur.
18 Quaecumque igitur oportebat etiam regi perferri, exposui;
et, quae res permittebat, concessit.
19 Si igitur in negotiis benevolentiam conservaveritis, et deinceps
bonorum vobis causa esse tentabo.
20 De ceteris autem per singula mandavi et istis et his, qui
a me missi sunt, colloqui vobiscum.
21 Bene valete. Anno centesimo quadragesimo octavo, mensis Iovis
Corinthii die vicesima et quarta ”.
22 Regis autem epistula ista continebat: “ Rex Antiochus
Lysiae fratri salutem.
23 Patre nostro inter deos translato, nos volentes eos, qui
sunt in regno nostro, sine tumultu attendere ad rerum suarum
curam,
24 audientes Iudaeos non consensisse patri, ut transferrentur
ad Graecas institutiones, sed suo ipsorum instituto adhaerentes
postulare sibi concedi legitima sua;
25 cupientes igitur hanc quoque gentem extra tumultum esse,
iudicamus templum illis restitui remque agi secundum suorum
maiorum consuetudinem.
26 Bene igitur feceris, si miseris ad eos et dexteram dederis
ut, cognita nostra voluntate, bono animo sint et libenter propriarum
rerum instaurationi deserviant ”.
27 Ad gentem vero regis epistula talis erat: “ Rex Antiochus
senatui Iudaeorum et ceteris Iudaeis salutem.
28 Si valetis, sic est, ut volumus; sed et ipsi bene valemus.
29 Manifestavit nobis Menelaus velle vos redire et in negotiis
propriis versari.
30 His igitur, qui commeant usque ad diem tricesimum mensis
Xanthici, erit dextera cum securitate,
31 ut Iudaei utantur cibis et legibus suis sicut et prius, et
nemo eorum ullo modo molestiam patietur de his, quae per ignorantiam
gesta sunt.
32 Misimus autem et Menelaum, qui vos alloquatur.
33 Valete. Anno centesimo quadragesimo octavo, Xanthici mensis
quinta decima die ”.
34 Miserunt autem etiam Romani epistulam ita se habentem: “
Quintus Memmius, Titus Manius, legati Romanorum populo Iudaeorum
salutem.
35 De his, quae Lysias cognatus regis concessit vobis, et nos
consentimus.
36 De quibus autem ad regem iudicavit referendum, confestim
aliquem mittite inter vos conferentes de his, ut proponamus,
sicut congruit vobis; nos enim Antiochiam accedimus.
37 Ideoque festinate et mittite aliquos, ut nos quoque sciamus
cuius estis voluntatis.
38 Bene valete. Anno centesimo quadragesimo octavo, quinta decima
die mensis Xanthici ”.
11
Dopo brevissimo tempo Lisia, tutore e parente del re e incaricato
degli affari di stato, mal sopportando l`accaduto,
2 accolti circa ottantamila uomini e tutta la cavalleria,
mosse contro i Giudei, calcolando di ridurre la città a dimora
dei Greci,
3 di imporre tasse al tempio come agli altri edifici di culto
dei pagani e di mettere in vendita ogni anno il sommo sacerdozio.
4 Egli non considerava per niente la potenza di Dio, ma si
appoggiava sulla potenza di migliaia di fanti, e di migliaia
di cavalli e sugli ottanta elefanti. 5 Entrato nella Giudea e avvicinatosi
a Bet-Zur, che era una posizione fortificata distante da Gerusalemme
circa venti miglia, la cinse d`assedio.
6 Quando gli uomini del Maccabeo vennero a sapere che quegli
assediava le fortezze, tra gemiti e lacrime supplicarono con
tutto il popolo il Signore che inviasse il suo angelo buono
a salvare Israele.
7 Lo stesso Maccabeo, cingendo per primo le armi, esortò gli
altri ad esporsi con lui al pericolo per andare in aiuto dei
loro fratelli: tutti insieme partirono con coraggio.
8 Mentre si trovavano ancora vicino a Gerusalemme, apparve
come condottiero davanti a loro un cavaliere in sella, vestito
di bianco, in atto di agitare un`armatura d`oro.
9 Tutti insieme benedissero Dio misericordioso e si sentirono
così rafforzati in cuore, che erano pronti ad assalire non
solo gli uomini ma anche le bestie più feroci e mura di ferro.
10 Procedevano in ordine, con un alleato venuto dal cielo,
per la misericordia che il Signore aveva avuto di loro.
11 Gettatisi come leoni sui nemici, ne stesero al suolo undicimila
e milleseicento cavalieri, tutti gli altri li costrinsero
a fuggire.
12 Costoro in gran parte riuscirono a salvarsi feriti e spogliati.
Anche Lisia per salvarsi fu costretto a fuggire vergognosamente.
13 Ma, non privo di intelligenza, pensando alla sconfitta
subìta e constatando che gli Ebrei erano invincibili, perché
l`onnipotente Dio combatteva al loro fianco,
14 mandò a proporre un accordo su tutto ciò che fosse giusto,
assicurando che a questo scopo avrebbe persuaso il re, facendo
pressione su di lui perché diventasse loro amico.
15 Il Maccabeo, badando a ciò che più conveniva, acconsentì
a tutto quanto Lisia chiedeva. Quanto infatti il Maccabeo
aveva presentato a Lisia per iscritto a riguardo dei Giudei,
fu accordato dal re.
16 Il contenuto della lettera scritta da Lisia ai Giudei era
del seguente tenore:
17 "Lisia al popolo dei Giudei salute. Giovanni e Assalonne,
inviati da voi, ci hanno consegnato la decisione qui sotto
riportata e hanno chiesto la ratifica dei punti in essa dichiarati.
18 Quanto era necessario riferire al re, l`ho riferito ed
egli ha accordato quanto era accettabile.
19 Se dunque conserverete il vostro buon impegno per gli interessi
del regno, procurerò anche in avvenire di esservi causa di
favori.
20 Su questi punti e sui particolari ho dato ordine a questi
due e ai miei incaricati di trattare con voi.
21 State bene. L`anno centoquarantotto, il ventiquattro del
mese di Dioscorinzio". 22 La lettera del re si esprimeva
così: "Il re Antioco al fratello Lisia salute.
23 Dopo che nostro padre è passato tra gli dei, volendo noi
che i cittadini del regno possano tranquillamente attendere
ai loro interessi particolari
24 e, avendo sentito che i Giudei, non favorevoli al disegno
di ellenizzazione di nostro padre, attaccati invece al loro
sistema di vita, chiedono di potersi attenere alle proprie
leggi,
25 desiderosi a nostra volta che anche questo popolo sia libero
da turbamenti, decretiamo che il tempio sia loro restituito
e si governino secondo le tradizioni dei loro antenati.
26 Farai quindi cosa opportuna a inviare loro messaggeri e
ad offrire loro la destra perché, conosciuta la nostra decisione,
si sentano contenti e riprendano a loro agio la cura delle
proprie cose".
27 La lettera del re indirizzata al popolo era così concepita:
"Il re Antioco al consiglio degli anziani dei Giudei e agli
altri Giudei salute.
28 Se state bene, è appunto come noi vogliamo: anche noi godiamo
ottima salute.
29 Menelao ci ha rivelato che voi volete tornare a vivere
nelle vostre sedi.
30 A quelli che si metteranno in viaggio entro i trenta giorni
del mese di Xàntico, sarà garantita sicurezza e facoltà
31 di usare, come Giudei, delle loro regole alimentari e delle
loro leggi come prima e nessuno di loro potrà essere molestato
da alcuno per le mancanze commesse per ignoranza.
32 Ho anche mandato Menelao per rassicurarvi.
33 State bene. L`anno centoquarantotto, il venticinque del
mese di Xàntico".
34 Anche i Romani inviarono loro questa lettera: "Quinto Memmio
e Tito Manio, legati dei Romani, al popolo dei Giudei salute.
35 Riguardo a ciò che Lisia, parente del re, vi ha accordato,
anche noi siamo d`accordo.
36 Riguardo invece a quei punti che egli ha giudicato dover
riferire al re, mandate subito uno, dopo aver deliberato tra
di voi, perché possiamo esporre le cose in modo conveniente
per voi. Noi siamo in viaggio per Antiochia.
37 Mandate dunque in fretta alcuni per farci conoscere di
quale parere siete. 38 State bene. L`anno centoquarantotto,
il venticinque del mese di Xàntico".
12
1 His factis pactionibus, Lysias pergebat ad regem, Iudaei autem
agriculturae operam dabant.
2 Sed ex his, qui duces erant in singulis locis, Timotheus et
Apollonius Gennaei filius, sed et Hieronymus et Demophon, super
hos et Nicanor Cypriarches, non sinebant eos in silentio agere
et quiete.
3 Ioppitae vero tale quoddam flagitium perpetrarunt: cum rogavissent
Iudaeos, cum quibus habitabant, ascendere scaphas, quas ipsi
paraverant, cum uxoribus et filiis, quasi nullis inimicitiis
in eos subiacentibus,
4 secundum autem commune civitatis decretum, et ipsis acquiescentibus,
utpote qui pacem obtinere cuperent et nihil suspectum haberent,
eos provectos in altum submerserunt non minus ducentos.
5 Quam crudelitatem Iudas in suae gentis homines factam ut cognovit,
praecepit viris, qui erant cum ipso, et, invocato iusto iudice
Deo,
6 venit adversus interfectores fratrum et portum quidem noctu
succendit, scaphas exussit, eos autem, qui illuc refugerant,
gladio peremit.
7 Et, cum conclusus esset locus, discessit quasi iterum reversurus
et universam Ioppitarum civitatem eradicaturus.
8 Sed, cum cognovisset et eos, qui erant Iamniae, velle pari
modo facere habitantibus secum Iudaeis,
9 Iamnitis quoque nocte supervenit et portum cum navibus succendit,
ita ut lumen ignis appareret Hierosolymis a stadiis ducentis
quadraginta.
10 Inde, cum iam abiissent novem stadiis et iter facerent ad
Timotheum, commiserunt cum eo Arabes non minus quam quinque
milia viri et equites quingenti.
11 Cumque pugna valida fieret et hi, qui circa Iudam erant,
per auxilium Dei prospere gessissent, nomades victi petebant
a Iuda dextram sibi dari, promittentes se pascua daturos et
in ceteris profuturos eis.
12 Iudas autem arbitratus vere in multis eos utiles promisit
se pacem acturum cum eis; dextrisque acceptis, discessere ad
tabernacula sua.
13 Aggressus est autem et civitatem quandam firmam pontibus
murisque circumsaeptam, quae a promiscuis gentibus habitabatur,
cui nomen Caspin.
14 Hi vero, qui intus erant, confidentes in stabilitate murorum
et apparatu alimoniarum contumeliosius agebant cum eis, qui
circa Iudam erant, maledictis lacessentes et blasphemantes ac
loquentes, quae fas non est.
15 Qui autem cum Iuda erant, invocato magno mundi Principe,
qui sine arietibus et machinis organicis temporibus Iosue praecipitavit
Iericho, irruerunt ferociter muris
16 et, capta civitate per Dei voluntatem, inenarrabiles caedes
fecerunt, ita ut adiacens stagnum latitudinem habens stadiorum
duorum defluere repletum sanguine videretur.
17 Inde autem discesserunt stadia septingenta quinquaginta et
pervenerunt in Characa ad eos, qui dicuntur Tubiani, Iudaeos.
18 Et Timotheum quidem in illis locis non comprehenderunt, qui,
nullo negotio perfecto, tunc de locis regressus erat, relicto
tamen in quodam loco firmissimo praesidio.
19 Dositheus autem et Sosipater, ex ducibus, qui cum Maccabaeo
erant, exeuntes peremerunt a Timotheo relictos in praesidio
plures quam decem milia viros.
20 At Maccabaeus, ordinato exercitu circum se per cohortes,
constituit eos super cohortes et adversus Timotheum processit
habentem secum centum viginti milia peditum equitumque duo milia
quingentos.
21 Cognito autem Iudae adventu, Timotheus praemisit mulieres
et filios et reliquum apparatum in locum, qui Carnion dicitur;
erat enim inexpugnabile et accessu difficile praesidium propter
locorum angustias.
22 Cumque cohors Iudae prima apparuisset, et pavor factus esset
super hostes, ac timor ex praesentia illius, qui universa conspicit,
super eos esset, in fugam exsiluerunt, alius alio se ferens,
ita ut saepe a suis laederentur et gladiorum acuminibus configerentur.
23 Iudas autem vehementer instabat confodiens impios et prostravit
ad triginta milia virorum.
24 Ipse vero Timotheus incidens in eos, qui erant cum Dositheo
et Sosipatre, cum multa adulatione postulabat, ut vivus dimitteretur,
eo quod multorum quidem parentes, aliorum autem fratres haberet,
et contingeret horum curam non haberi.
25 Et cum pluribus modis fidem dedisset secundum hoc constitutum,
restituturum se eos illaesos, dimiserunt eum propter fratrum
salutem.
26 Egressus autem ad Carnion et Atergation interfecit viginti
quinque milia corporum.
27 Post autem horum fugam et necem, movit exercitum etiam adversus
Ephron civitatem munitam, in qua multitudo diversarum gentium
inhabitabat, et robusti iuvenes pro muris consistentes fortiter
repugnabant; in hac autem machinarum et telorum multi erant
apparatus.
28 Sed, cum Potentem invocassent, qui potestate sua vires hostium
confringit, ceperunt subiectam civitatem et ex eis, qui intus
erant, ad viginti quinque milia prostraverunt.
29 Inde profecti ad civitatem Scytharum perrexerunt, quae ab
Hierosolymis sescentis stadiis aberat.
30 Contestantibus autem his, qui erant illic Iudaei, benevolentiam,
quam Scythopolitae erga eos habebant, et mitem occursum temporibus
infelicitatis,
31 gratias agentes et exhortati etiam de cetero erga genus ipsum
benignos esse, venerunt Hierosolymam die sollemni Septimanarum
instante.
32 Post eam vero, quae dicitur Pentecoste, abierunt contra Gorgiam
praepositum Idumaeae.
33 Exivit autem cum peditibus tribus milibus et equitibus quadringentis.
34 Quibus autem congressis, contigit paucos ruere Iudaeorum.
35 Dositheus vero quidam de iis, qui Bacenoris erant, eques
vir et fortis, Gorgiam tenuit chlamydeque apprehensum ducebat
eum fortiter; et, cum vellet illum capere vivum, eques quidam
de Thracibus irruit in eum umerumque amputavit, et Gorgias effugit
in Maresa.
36 At illis, qui cum Esdrin erant, diutius pugnantibus et fatigatis,
cum invocasset Iudas Dominum, ut adiutorem se ostenderet et
ducem belli,
37 incipiens patria voce clamorem cum hymnis, irruens improviso
in eos, qui circa Gorgiam erant, fugam eis incussit.
38 Iudas autem, collecto exercitu, venit in civitatem Odollam
et, cum septima dies superveniret, secundum consuetudinem purificati
in eodem loco sabbatum egerunt.
39 Et sequenti die venerunt, qui cum Iuda erant, eo tempore,
quo necessarium factum erat, ut corpora prostratorum tollerent
et cum parentibus reponerent in sepulcris paternis.
40 Invenerunt autem sub tunicis uniuscuiusque interfectorum
donaria idolorum, quae apud Iamniam fuerunt, a quibus lex prohibet
Iudaeos. Omnibus ergo manifestum factum est ob hanc causam eos
corruisse.
41 Omnes itaque, cum benedixissent, quae sunt iusti iudicis,
Domini, qui occulta manifesta facit,
42 ad obsecrationem conversi sunt, rogantes, ut id, quod factum
erat, delictum oblivioni ex integro traderetur. At vero fortissimus
Iudas hortatus est populum conservare se sine peccato, cum sub
oculis vidissent, quae facta sunt propter peccatum eorum, qui
prostrati sunt.
43 Et, facta viritim collatione ad duo milia drachmas argenti,
misit Hierosolymam offerri pro peccatis sacrificium, valde bene
et honeste de resurrectione cogitans.
44 Nisi enim eos, qui ceciderant, resurrecturos speraret, superfluum
et vanum esset orare pro mortuis.
45 Deinde considerans quod hi, qui cum pietate dormitionem acceperant,
optimum haberent repositum gratiae donum:
46 sancta et pia cogitatio. Unde pro defunctis expiationem fecit,
ut a peccato solverentur.
12
1 Conclusi questi accordi, Lisia ritornò presso il re; i Giudei
invece si diedero a coltivare la terra.
2 Ma alcuni dei comandanti dei distretti e precisamente Timòteo
e Apollonio, figlio di Gennèo, Ierònimo e Demofonte e, oltre
questi, Nicànore, il comandante dei mercenari di Cipro, non
li lasciavano vivere tranquilli né procedere in pace.
3 Gli abitanti di Giaffa perpetrarono un`empietà di questo genere:
invitarono i Giudei che abitavano con loro a salire con le mogli
e con i figli su barche allestite da loro, come se non ci fosse
alcuna cattiva intenzione a loro riguardo,
4 ma fosse un`iniziativa di tutta la cittadinanza. Essi accettarono,
desiderosi di rinsaldare la pace, e lontani da ogni sospetto.
Ma quando furono al largo, li fecero affondare in numero non
inferiore a duecento.
5 Quando Giuda fu informato di questa crudeltà compiuta contro
i suoi connazionali, diede ordine ai suoi uomini
6 e, invocando Dio, giusto giudice, mosse contro gli assassini
dei suoi fratelli e nella notte incendiò il porto, bruciò le
navi e uccise di spada quanti vi si erano rifugiati.
7 Poi, dato che il luogo era sbarrato, abbandonò l`impresa con
l`idea di tornare un`altra volta e sradicare tutta la cittadinanza
di Giaffa.
8 Avendo poi appreso che anche i cittadini di Iamnia volevano
usare lo stesso sistema con i Giudei che abitavano con loro,
9 piombando di notte sui cittadini di Iamnia, incendiò il porto
con la flotta, così che si vedeva il bagliore delle fiamme fino
a Gerusalemme, che è distante duecentoquaranta stadi.
10 Quando si furono allontanati di là per nove stadi, dirigendosi
contro Timòteo, non meno di cinquemila Arabi con cinquecento
cavalieri irruppero contro Giuda.
11 Ne nacque una zuffa furiosa, ma gli uomini di Giuda con l`aiuto
di Dio ebbero la meglio. I nomadi invece, sopraffatti, supplicarono
Giuda che stendesse loro la destra promettendo di cedergli bestiame
e di aiutarlo in tutto il resto.
12 Giuda, prevedendo che realmente gli sarebbero stati utili
in molte cose, acconsentì a far la pace con loro ed essi, strette
le destre, tornarono alle loro tende.
13 Attaccò anche una città difesa da contrafforti, circondata
da mura e abitata da gente d`ogni stirpe, chiamata Casfin.
14 Quelli di dentro, sicuri della solidità delle mura e delle
riserve di viveri, si mostravano insolenti con gli uomini di
Giuda, insultandoli, aggiungendo bestemmie e pronunciando frasi
che non è lecito riferire.
15 Ma gli uomini di Giuda, dopo aver invocato il grande Signore
del mondo, il quale senza arieti e senza macchine ingegnose
aveva fatto cadere Gerico al tempo di Giosuè, assalirono furiosamente
le mura.
16 Presa la città per volere di Dio, fecero innumerevoli stragi,
cosicché il lago adiacente, largo due stadi, sembrava pieno
del sangue che vi colava dentro.
17 Allontanatisi di là settecentocinquanta stadi giunsero a
Caraca, presso i Giudei chiamati Tubiani;
18 ma da quelle parti non trovarono Timòteo, il quale era già
partito dalla zona, senza aver intrapreso alcuna azione, ma
lasciando in un certo luogo un presidio molto forte.
19 Dosìteo e Sosìpatro, due capitani del Maccabeo, in una sortita
sterminarono gli uomini di Timòteo lasciati nella fortezza,
che erano più di diecimila.
20 Intanto il Maccabeo ordinò il suo esercito dividendolo in
reparti, nominò questi al comando dei reparti e mosse contro
Timòteo, il quale aveva con sé centoventimila fanti e duemilacinquecento
cavalieri.
21 Quando Timòteo seppe dell`arrivo di Giuda, mandò avanti le
donne, i fanciulli e tutto il bagaglio nel luogo chiamato Carnion:
era questa una posizione inespugnabile e inaccessibile per la
strettezza di tutti i passaggi.
22 All`apparire del primo reparto di Giuda, si diffuse tra i
nemici il panico e il terrore perché si verificò contro di loro
l`apparizione di colui che dall`alto tutto vede, e perciò cominciarono
a fuggire precipitandosi chi da una parte chi dall`altra, cosicché
spesso erano colpiti dai propri compagni e trafitti dalle punte
delle loro spade.
23 Giuda dirigeva l`inseguimento con ogni energia, trafiggendo
quegli empi: ne sterminò circa trentamila.
24 Lo stesso Timòteo, caduto in mano agli uomini di Dosìteo
e Sosìpatro, supplicava con molta astuzia di essere lasciato
sano e salvo, perché tratteneva come ostaggi i genitori di molti
di loro e di alcuni i fratelli ai quali sarebbe capitato di
essere trattati senza riguardo.
25 Avendo egli con molti discorsi prestato solenne promessa
di restituire incolumi gli ostaggi, lo lasciarono libero per
la salvezza dei propri fratelli.
26 Giuda mosse poi contro Carnion e l`Atergatèo e uccise venticinquemila
uomini.
27 Dopo la sconfitta e lo sterminio di questi, marciò contro
la fortezza di Efron, nella quale era stanziato Lisia con una
moltitudine di gente di ogni razza; davanti alle mura erano
schierati i giovani più forti e combattevano vigorosamente,
mentre nella città stavano pronte molte riserve di macchine
e di proiettili.
28 Avendo invocato il Signore che distrugge con la sua potenza
le forze dei nemici, i Giudei fecero cadere la città nelle proprie
mani e uccisero venticinquemila di coloro che vi stavano dentro.
29 Ritornati di là, mossero verso Beisan, che dista seicento
stadi da Gerusalemme.
30 Ma i Giudei che vi abitavano testimoniarono che i cittadini
di Beisan avevano dimostrato loro benevolenza e buona comprensione
nel tempo della sventura
31 e questi li ringraziarono e li esortarono ad essere ben disposti
anche in seguito verso il loro popolo. Poi si recarono a Gerusalemme
nell`imminenza della festa delle settimane.
32 Dopo questa festa, chiamata Pentecoste, mossero contro Gorgia,
stratega dell`Idumea.
33 Questi avanzò con tremila fanti e quattrocento cavalieri.
34 Schieratisi in combattimento, caddero un piccolo numero di
Giudei.
35 Un certo Dosìteo, degli uomini di Bacènore, abile nel cavalcare
e valoroso, si attaccò a Gorgia e, afferratolo per la clamide,
lo trascinava a gran forza volendo prendere vivo quello scellerato;
ma uno dei cavalieri traci si gettò su di lui tagliandogli la
spalla e Gorgia potè fuggire a Maresa.
36 Poiché gli uomini di Esdrin combattevano da lungo tempo ed
erano stanchi, Giuda supplicò il Signore che si mostrasse loro
alleato e guida nella battaglia.
37 Poi, intonato nella lingua paterna il grido di guerra che
si accompagnava agli inni, diede un assalto improvviso alle
truppe di Gorgia e le mise in fuga.
38 Giuda poi radunò l`esercito e venne alla città di Odollam;
poiché si compiva la settimana, si purificarono secondo l`uso
e vi passarono il sabato.
39 Il giorno dopo, quando ormai la cosa era diventata necessaria,
gli uomini di Giuda andarono a raccogliere i cadaveri per deporli
con i loro parenti nei sepolcri di famiglia.
40 Ma trovarono sotto la tunica di ciascun morto oggetti sacri
agli idoli di Iamnia, che la legge proibisce ai Giudei; fu perciò
a tutti chiaro il motivo per cui costoro erano caduti.
41 Perciò tutti, benedicendo l`operato di Dio, giusto giudice
che rende palesi le cose occulte,
42 ricorsero alla preghiera, supplicando che il peccato commesso
fosse pienamente perdonato. Il nobile Giuda esortò tutti quelli
del popolo a conservarsi senza peccati, avendo visto con i propri
occhi quanto era avvenuto per il peccato dei caduti.
43 Poi fatta una colletta, con tanto a testa, per circa duemila
dramme d`argento, le inviò a Gerusalemme perché fosse offerto
un sacrificio espiatorio, compiendo così un`azione molto buona
e nobile, suggerita dal pensiero della risurrezione.
44 Perché se non avesse avuto ferma fiducia che i caduti sarebbero
risuscitati, sarebbe stato superfluo e vano pregare per i morti.
45 Ma se egli considerava la magnifica ricompensa riservata
a coloro che si addormentano nella morte con sentimenti di pietà,
46 la sua considerazione era santa e devota. Perciò egli fece
offrire il sacrificio espiatorio per i morti, perché fossero
assolti dal peccato.
13
1 Anno centesimo quadrage simo nono his, qui erant cir ca Iudam,
notum factum est Antiochum Eupatorem venire cum multitudine
adversus Iudaeam
2 et cum eo Lysiam procuratorem et praepositum negotiorum, unumquemque
habentem exercitum Graecum peditum centum decem milia et equitum
quinque milia trecentos et elephantos viginti duos, currus autem
cum falcibus trecentos.
3 Commiscuit autem se illis et Menelaus et cum multa fallacia
hortabatur Antiochum non pro patriae salute, sed sperans se
constitui in principatum.
4 Sed Rex regum suscitavit animos Antiochi in peccatorem; et,
suggerente Lysia hunc esse causam omnium malorum, iussit, ut
est consuetudo in loco, adductum in Beroeam necari.
5 Erat autem in loco turris quinquaginta cubitorum, cineris
plena, et machinam habebat volubilem undique praecipitem in
cinerem.
6 Illic reum sacrilegii vel quorundam etiam aliorum malorum
summitatem factum, omnes propellunt ad interitum.
7 Et tali lege praevaricatorem legis contigit mori, nec terram
adeptum Menelaum.
8 Valde iuste: nam, quia multa erga aram delicta commisit, cuius
ignis et cinis erat sanctus, ipse in cinere mortem reportavit.
9 Sed rex mente efferatus veniebat, peiora quam quae sub patre
suo facta erant, ostensurus Iudaeis.
10 Quibus Iudas cognitis, praecepit populo, ut die ac nocte
Dominum invocarent, si quando et alias etiam nunc adiuvaret
eos,
11 quippe qui lege et patria sanctoque templo in eo essent ut
privarentur; ac populum, qui nuper paululum respirasset, ne
sineret blasphemis nationibus subdi.
12 Omnibus itaque simul idem facientibus et rogantibus misericordem
Dominum cum fletu et ieiuniis et prostratione per triduum sine
intermissione, hortatus eos Iudas praecepit adesse.
13 Ipse vero seorsum cum senioribus cogitavit, prius quam regis
exercitus invaderet Iudaeam et obtinerent civitatem, egressos
res adiudicare auxilio Dei.
14 Dans itaque procurationem Creatori mundi, exhortatus suos,
ut fortiter dimicarent usque ad mortem pro legibus, templo,
civitate, patria, institutionibus, circa Modin exercitum constituit.
15 Cumque suis dedisset signum: “ Victoriam Dei ”,
cum iuvenibus fortissimis electis, nocte aggressus castra adversus
aulam regiam, interfecit viros ad duo milia et primarium elephantorum
una cum eo, qui intra habitaculum erat;
16 et postremo metu ac perturbatione castra repleverunt, rebusque
prospere gestis, abierunt.
17 Die autem iam illucescente hoc factum erat, adiuvante eum
Domini protectione.
18 Sed rex, accepto gustu audaciae Iudaeorum, artibus loca tentavit.
19 Et Bethsuris, quae erat Iudaeorum praesidium munitum, castra
admovebat; sed fugabatur, impingebat, minorabatur.
20 His autem, qui intus erant, Iudas necessaria mittebat.
21 Enuntiavit autem mysteria hostibus Rhodocus quidam de Iudaico
exercitu; qui requisitus, comprehensus est et conclusus.
22 Iterum rex sermonem habuit ad eos, qui erant in Bethsuris,
dextram dedit, accepit, abiit;
23 commisit cum his, qui erant cum Iuda, superatus est; cognovit
rebellasse Philippum Antiochiae, qui relictus erat super negotia,
confusus est; Iudaeos deprecatus est, subditus est, iuravit
de omnibus, quae iusta erant, reconciliatus est et obtulit sacrificium,
honoravit templum et loco exhibuit humanitatem;
24 Maccabaeum excepit, reliquit ducem a Ptolemaide usque ad
Gerrenos Hegemonidem,
25 venit Ptolemaidam: graviter ferebant Ptolemenses amicitiae
conventiones — indignabantur enim supra modum —
voluerunt irrita facere pacta.
26 Accessit Lysias ad tribunal, exposuit rationem congruenter,
persuasit, sedavit, tranquillos fecit, regressus est Antiochiam.
Hoc modo res gestae a rege, adventus et profectionis eius, processerunt.
13
1 Nell`anno centoquarantanove giunse notizia agli uomini di
Giuda che Antioco Eupàtore muoveva contro la Giudea con numerose
truppe;
2 era con lui Lisia, suo tutore e preposto agli affari dello
stato, che aveva con sé un esercito greco di centodiecimila
fanti, cinquemilatrecento cavalli, ventidue elefanti e trecento
carri falcati.
3 A costoro si unì anche Menelao, il quale incoraggiava con
molta astuzia Antioco, non per la salvezza della patria, ma
per la speranza di essere rimesso al suo posto di comando.
4 Ma il Re dei re eccitò l`ira di Antioco contro quello scellerato
e, quando Lisia ebbe additato costui come causa di tutti i mali,
diede ordine che fosse condotto a Berèa e messo a morte secondo
l`usanza del luogo.
5 Vi è là una torre di cinquanta cubiti piena di cenere. Essa
ha un ordigno girevole che da ogni lato fa cadere a precipizio
sulla cenere.
6 Di lassù chi è reo di sacrilegio o chi ha raggiunto gli estremi
in certi altri delitti, tutti lo spingono alla morte.
7 In tal modo l`empio Menelao incontrò la morte e non trovò
terra per la sepoltura;
8 giusto castigo poiché, dopo aver commesso molti delitti attorno
all`altare dov`erano il fuoco sacro e la cenere, nella cenere
trovò la sua morte.
9 Il re avanzava con barbari sentimenti e con l`intenzione di
far provare ai Giudei trattamenti peggiori di quelli che avevano
subiti sotto suo padre.
10 Quando Giuda seppe queste cose, ordinò al popolo di pregare
il Signore giorno e notte, perché, come altre volte, così anche
ora aiutasse coloro che erano in pericolo di essere privati
della legge, della patria e del tempio santo
11 e non permettesse che il popolo, che aveva appena goduto
di un breve respiro, cadesse in mano a quegli infami pagani.
12 Quando ebbero fatto ciò tutti insieme ed ebbero supplicato
il Signore misericordioso con gemiti e digiuni e prostrazioni
per tre giorni continui, Giuda li esortò e comandò loro di tenersi
preparati.
13 Tenuto poi un convegno a parte con gli anziani, decise che
si dovesse, con l`aiuto di Dio, risolvere le cose uscendo a
battaglia prima che l`esercito entrasse nella Giudea e si impadronisse
della città.
14 Affidando poi ogni cura al creatore del mondo, esortò i suoi
a combattere da prodi fino alla morte per le leggi, per il tempio,
per la città, per la patria, per le loro istituzioni, e pose
il campo vicino a Modin.
15 Data ai suoi uomini la parola d`ordine "Vittoria di Dio",
con giovani valorosi ben scelti, piombò di notte sulla tenda
del re nell`accampamento, uccise circa tremila uomini e trafisse
il più grosso degli elefanti insieme con l`uomo che era nella
torretta
16 e alla fine riempirono tutto il campo di terrore e confusione;
poi se ne tornarono ad impresa ben riuscita.
17 Quando già spuntava il giorno, la cosa era compiuta, per
la protezione del Signore che aveva assistito Giuda.
18 Il re, avuto questo saggio dell`audacia dei Giudei, tentava
con l`astuzia la conquista delle posizioni.
19 Così si spingeva contro Bet-Zur, una ben munita fortezza
dei Giudei, ma veniva respinto, aveva sfortuna e falliva;
20 mentre Giuda faceva giungere il necessario agli assediati.
21 Intanto Rodoco, appartenente alle file dei Giudei, aveva
rivelato i segreti ai nemici: fu ricercato, preso e tolto di
mezzo.
22 Il re tornò a trattare con quelli che erano in Bet-Zur, diede
e ricevette la destra di pace e se ne andò. Assalì gli uomini
di Giuda ma ebbe la peggio.
23 Ricevette poi notizia che Filippo, lasciato in Antiochia
a dirigere gli affari, agiva da dissennato e ne rimase sconcertato;
invitò i Giudei a trattare, si sottomise, si obbligò con giuramento
a rispettare tutte le giuste condizioni, ristabilì l`accordo
e offrì un sacrificio, onorò il tempio e beneficò il luogo.
24 Fece accoglienze al Maccabeo e lasciò Egemònide come stratega
da Tolemàide fino al paese dei Gerreni.
25 Venne a Tolemàide, ma i cittadini di Tolemàide si mostrarono
malcontenti per quegli accordi; erano irritati contro coloro
che avevano voluto abolire i loro privilegi.
26 Salì allora sulla tribuna Lisia, fece la sua difesa meglio
che potè, li persuase, li calmò, li rese ragionevoli; poi tornò
ad Antiochia. Così si svolse la spedizione del re e il suo ritorno.
14
1 Sed post triennii tempus co gnoverunt, qui cum Iuda erant,
Demetrium Seleuci per portum apud Tripolim adnavigantem cum
multitudine valida et navibus,
2 tenuisse regionem, sublato Antiocho et procuratore eius Lysia.
3 Alcimus autem quidam, qui summus sacerdos fuerat, sed voluntarie
coinquinatus temporibus seditionis, considerans nullo modo sibi
esse salutem neque accessum ultra ad sanctum altare,
4 venit ad regem Demetrium, centesimo quinquagesimo primo anno,
offerens ei coronam auream et palmam, super haec et thallos,
qui templi esse videbantur; et ipsa quidem die siluit.
5 Tempus autem opportunum dementiae suae nactus, convocatus
a Demetrio ad consilium et interrogatus quo proposito et consilio
Iudaei niterentur,
6 ad haec respondit: “ Ipsi, qui dicuntur Asidaei, Iudaeorum,
quibus praeest Iudas Maccabaeus, bella nutriunt et seditiones
movent nec patiuntur regnum esse quietum.
7 Unde ego defraudatus parentum gloria, dico autem summo sacerdotio,
huc nunc veni,
8 primo quidem de his, quae pertinent ad regem, mera fide sentiens,
secundo autem etiam civibus meis consulens; nam illorum praedictorum
inconsiderantia universum genus nostrum non modice laborat.
9 Sed his singulis, tu rex, cognitis, et regioni et obsesso
generi nostro, secundum quam habes omnibus obviam humanitatem,
prospice;
10 nam, quamdiu superest Iudas, impossibile est pacem esse negotiis
”.
11 Talibus autem ab hoc dictis, velocius ceteri amici hostiliter
se habentes adversus Iudam inflammaverunt Demetrium.
12 Qui statim assumens Nicanorem, qui fuit praepositus elephantorum,
et ducem ostendens Iudaeae misit,
13 datis mandatis, ut ipsum quidem Iudam occideret; eos vero,
qui cum illo erant, dispergeret et constitueret Alcimum maximi
templi summum sacerdotem.
14 Tunc gentes, quae de Iudaea fugerant Iudam, gregatim se Nicanori
miscebant, miserias et clades Iudaeorum prosperitates rerum
suarum existimantes fore.
15 Audito itaque Nicanoris adventu et conventu nationum, conspersi
terra rogabant eum, qui populum suum constituit usque in aeternum
quique suam portionem signis evidentibus protegit.
16 Imperante autem duce, statim inde profectus congreditur eis
ad castellum Dessau.
17 Simon vero frater Iudae commiserat cum Nicanore, sed lente
ob repentinum adversariorum silentium victus evaserat.
18 Nicanor tamen audiens quam virtutem haberent, qui cum Iuda
erant, et animi magnitudinem pro patriae certaminibus, sanguine
iudicium facere metuebat.
19 Quam ob rem misit Posidonium et Theodotum et Matthathiam,
ut darent dextras atque acciperent.
20 Et, cum diu de his consilium ageretur, et ipse dux ad multitudinem
rettulisset, et paribus suffragiis pareret sententia, sponsionibus
pacis annuerunt.
21 Itaque diem constituerunt, qua secreto convenirent eodem,
et processit utrimque currus, posuerunt sellas;
22 disposuit Iudas armatos paratos locis opportunis, ne forte
ab hostibus repente mali aliquid fieret; congruum colloquium
fecerunt.
23 Morabatur Nicanor Hierosolymis nihilque inique agebat gregesque
turbarum, quae congregatae fuerant, dimisit.
24 Habebat autem Iudam semper in conspectu, ex animo erat viro
inclinatus.
25 Rogavit eum ducere uxorem filiosque procreare. Nuptias fecit,
quiete egit, communiter vivebat.
26 Alcimus autem, videns mutuam illorum benevolentiam et factas
conventiones, accipiens venit ad Demetrium et dicebat Nicanorem
aliena sentire a rebus; Iudam enim regni insidiatorem socium
sibi designavit.
27 Itaque rex exasperatus et pessimi huius criminationibus irritatus,
scripsit Nicanori dicens graviter quidem se ferre de conventionibus,
iubere tamen Maccabaeum citius vinctum mittere Antiochiam.
28 Quibus cognitis, Nicanor confusus erat et aegre ferebat,
si ea, quae convenerant, irrita faceret, nulla a viro facta
iniuria;
29 sed, quia regi resisti non poterat, opportunitatem observabat,
ut artificio illud perficeret.
30 At Maccabaeus videns secum austerius agere Nicanorem et consuetum
occursum ferocius exhibentem, intellegens non ex optimo esse
austeritatem, non paucis suorum congregatis, occultavit se a
Nicanore.
31 Quod cum ille cognovit fortiter se a viro astutia praeventum,
venit ad maximum et sanctum templum et sacerdotibus solitas
hostias offerentibus iussit sibi tradi virum.
32 Quibus cum iuramento dicentibus nescire se ubi esset, qui
quaerebatur, extendens dexteram ad templum
33 iuravit haec: “ Nisi Iudam mihi vinctum tradideritis,
istud Dei fanum in planitiem deducam et altare effodiam et templum
hic Libero illustre erigam ”.
34 Et, his dictis, abiit. Sacerdotes autem protendentes manus
in caelum invocabant eum, qui semper propugnator fuit gentis
nostrae, haec dicentes:
35 “ Tu, Domine universorum, qui nullius indiges, voluisti
templum habitationis tuae fieri in nobis;
36 et nunc, Sancte, omnis sanctificationis Domine, conserva
in aeternum impollutam domum istam, quae nuper mundata est ”.
37 Razis autem quidam de senioribus ab Hierosolymis delatus
est Nicanori, vir amator civitatis et valde bene audiens, qui
pro affectu pater Iudaeorum appellabatur.
38 Hic enim pristinis temporibus seditionis iudicium pertulerat
Iudaismi corpusque et animam pro Iudaismo tradiderat cum omni
perseverantia.
39 Volens autem Nicanor manifestare odium, quod habebat in Iudaeos,
misit milites supra quingentos, ut eum comprehenderent;
40 putabat enim, si illum cepisset, se cladem istis illaturum.
41 Turbis autem turrim iam occupaturis et atrii ianuae vim facientibus
atque iubentibus ignem admovere et portas incendi, ipse undique
comprehensus supposuit sibi gladium
42 volens nobiliter mori potius quam subditus fieri peccatoribus
et nobilitate sua indignis iniuriis affici.
43 Sed, cum per contentionis festinationem non certo ictu plagam
dedisset, et turbae intra ostia irrumperent, recurrens audacter
ad murum praecipitavit semetipsum viriliter in turbas;
44 quibus velociter locum dantibus intervallo facto, venit per
medium spatium vacuum.
45 Et, cum adhuc spiraret, accensus animis surrexit et, cum
sanguis ad modum fontis deflueret, et gravissima essent vulnera,
cursu turbas pertransiens et stans supra quandam petram praeruptam,
46 prorsus exsanguis iam effectus, proferens intestina et sumens
utrisque manibus proiecit super turbas et invocans Dominatorem
vitae ac spiritus, ut haec ipsi iterum redderet, ita vita defunctus
est.
14
1 Dopo un periodo di tre anni, venne all`orecchio degli uomini
di Giuda che Demetrio, figlio di Selèuco, era sbarcato nel porto
di Tripoli con un grande esercito e la flotta
2 e si era impadronito del paese, eliminando Antioco e il suo
tutore Lisia.
3 Un certo Alcimo, che era stato prima sommo sacerdote, ma che
si era volontariamente contaminato nei giorni della secessione,
accorgendosi che per nessun verso si apriva a lui una via di
salvezza né ulteriore accesso al sacro altare,
4 andò dal re Demetrio verso l`anno centocinquantuno offrendogli
una corona d`oro e una palma oltre ai tradizionali ramoscelli
di ulivo del tempio e per quel giorno stette quieto.
5 Ma colse l`occasione favorevole alla sua follia, quando fu
chiamato da Demetrio al consiglio e fu interrogato in quale
disposizione e mentalità si tenessero i Giudei. A questa richiesta
rispose:
6 "I Giudei che si dicono Asidèi, a capo dei quali sta Giuda
il Maccabeo, alimentano guerre e ribellioni e non lasciano che
il regno trovi la tranquillità.
7 Per questo anch`io, privato della dignità ereditaria, intendo
dire del sommo sacerdozio, sono venuto qui,
8 spinto anzitutto da schietta premura per gli interessi del
re e dalla preoccupazione della sconsideratezza delle suddette
persone, in secondo luogo mirando ai miei concittadini, perché,
a causa del disordine della situazione descritta, tutto il nostro
popolo viene non poco impoverito.
9 Ora che sai queste cose in particolare, tu, re, provvedi al
paese e alla nostra stirpe che va decadendo, con quella cortese
benevolenza che hai con tutti.
10 Fin quando Giuda è là, la situazione non può mettersi tranquilla".
11 Dopo queste sue parole, gli altri amici, irritati per i successi
di Giuda, si affrettarono a infiammare Demetrio.
12 Questi, designato subito Nicànore, già a capo degli elefanti,
e nominatolo stratega della Giudea, lo inviò
13 con l`ordine di eliminare prima Giuda, di disperdere i suoi
uomini e di costituire Alcimo sommo sacerdote del tempio massimo.
14 Allora i pagani della Giudea, che erano fuggiti davanti a
Giuda, si univano in massa a Nicànore sapendo che le sfortune
e le calamità dei Giudei sarebbero state apportatrici di fortuna
per loro.
15 Quando seppero della venuta di Nicànore e dell`aggressione
dei pagani, i Giudei cosparsi di polvere, elevarono suppliche
a colui che ha stabilito il suo popolo per i secoli e che con
segni palesi sempre protegge la sua porzione.
16 Poi il comandante, dati gli ordini, mosse rapidamente di
là e si scontrò con loro presso il villaggio di Dessau.
17 Simone, fratello di Giuda, aveva già attaccato Nicànore,
ma era rimasto battuto per l`improvvisa comparsa dei nemici.
18 Tuttavia Nicànore, sentendo parlare del valore che avevano
gli uomini di Giuda e del loro entusiasmo nelle lotte per la
patria, non osava decidere la questione con spargimento di sangue.
19 Per questo mandò Posidonio e Teòdoto e Mattatia a dare e
ricevere la destra per la pace.
20 La cosa fu discussa lungamente e, quando il comandante ne
diede comunicazione alle truppe, il parere risultò unanime e
accettarono gli accordi.
21 Fissarono il giorno nel quale sarebbero venuti a un incontro
privato. Dall`una e dall`altra parte avanzò una lettiga e collocarono
dei seggi.
22 Giuda tuttavia dispose degli uomini armati nei luoghi opportuni
per paura che si verificasse d`improvviso qualche tradimento
da parte dei nemici: così in buon accordo tennero il convegno.
23 Nicànore si trattenne in Gerusalemme e non fece alcun gesto
fuori luogo; anzi licenziò le turbe raccogliticce che a lui
si erano unite.
24 Voleva Giuda restasse sempre alla sua presenza e nutriva
un affetto cordiale per quel prode.
25 L`esortò a sposarsi e ad avere figli; Giuda si sposò, si
sistemò e godette della sua parte di vita.
26 Ma Alcimo, vedendo la loro reciproca simpatia e procuratosi
copia degli accordi intercorsi, andò da Demetrio e gli disse
che Nicànore seguiva una linea contraria agli interessi dello
stato: aveva infatti nominato suo successore Giuda, il sobillatore
del regno.
27 Il re, contraraito e acceso di sdegno per le calunnie di
quel genio malefico, scrisse a Nicànore, dichiarandogli di essere
scontento delle alleanze concluse e ordinandogli che gli mandasse
subito ad Antiochia il Maccabeo in catene.
28 Nicànore, sorpreso da questi ordini, rimase sconcertato ed
era riluttante a rompere i patti senza che l`uomo avesse commesso
alcuna colpa.
29 Ma, poiché non gli era possibile agire contro la volontà
del re, cercava l`occasione per effettuare la cosa con qualche
stratagemma.
30 Il Maccabeo, notando che Nicànore era più freddo nei suoi
confronti e aspro nei consueti incontri, arguendo che questa
freddezza non presagiva niente di buono, raccolti non pochi
dei suoi non si fece più vedere da Nicànore.
31 Questi, accortosi di essere stato giocato abilmente da quell`uomo,
salito al massimo e santo tempio, mentre i sacerdoti stavano
compiendo i sacrifici prescritti, ordinò che gli fosse consegnato
quell`uomo.
32 I sacerdoti dichiararono con giuramento che non sapevano
dove mai fosse il ricercato
33 ma egli, stendendo la destra contro il tempio, giurò: "Se
non mi consegnerete Giuda in catene, farò di questa dimora di
Dio una piazza pulita, abbatterò dalle fondamenta l`altare e
innalzerò qui uno splendido tempio a Dioniso".
34 Dette queste grosse parole, se ne andò. I sacerdoti alzando
le mani al cielo, invocarono il protettore sempre vigile del
nostro popolo:
35 "Tu, Signore, che di nulla hai bisogno, ti sei compiaciuto
di porre il tempio della tua abitazione in mezzo a noi.
36 E ora tu, Santo e Signore di ogni santità, custodisci questa
tua casa, appena purificata, per sempre libera da contaminazioni".
37 Fu denunziato a Nicànore un certo Razis degli anziani di
Gerusalemme, uomo pieno di amore per la città, che godeva grandissima
fama e chiamato per la sua benevolenza padre dei Giudei.
38 Egli infatti nei giorni precedenti la rivolta si era attirata
l`accusa di giudaismo e realmente per il giudaismo aveva impegnato
corpo e anima con piena generosità.
39 Volendo Nicànore far nota a tutti l`ostilità che aveva verso
i Giudei, mandò più di cinquecento soldati per arrestarlo;
40 pensava infatti che, prendendo costui, avrebbe arrecato loro
un grave colpo.
41 Ma, quando quella truppa stava per occupare la torre e tentava
di forzare la porta del cortile e ordinavano di portare il fuoco
e di appiccarlo alle porte, egli, accerchiato da ogni lato,
si piantò la spada in corpo,
42 preferendo morire nobilmente piuttosto che divenire schiavo
degli empi e subire insulti indegni della sua nobiltà.
43 Non avendo però portato a segno il colpo per la fretta della
lotta, mentre la folla premeva fuori delle porte, salì coraggiosamente
sulle mura e si gettò a precipizio sulla folla con gesto da
prode.
44 Essi lo scansarono immediatamente lasciando uno spazio libero
ed egli cadde in mezzo allo spazio vuoto.
45 Poiché respirava ancora, con l`animo infiammato, si alzò,
mentre il sangue gli usciva a fiotti e le ferite lo straziavano
e, attraversata di corsa la folla, salì su di un tratto di roccia,
46 ormai completamente esague; si trappò gli intestini e prendendoli
con le mani li gettò contro la folla; morì in tal modo invocando
il Signore della vita e dello spirito perché di nuovo glieli
restituisse.
15
1 Nicanor autem, ut comperit eos, qui cum Iuda erant, in locis
esse iuxta Samariam, cogitavit requietionis die cum omni securitate
eos aggredi.
2 Iudaeis vero, qui illum per necessitatem sequebantur, dicentibus:
“ Ne ita ferociter et barbare disperdas, sed honorem tribue
praehonoratae diei cum sanctificatione ab eo, qui universa conspicit
”,
3 ille infelix interrogavit, si est potens in caelo, qui imperavit
agi diem sabbatorum.
4 Et respondentibus illis: “ Est Dominus vivus ipse in
caelo potens, qui iussit colere septimam diem ”;
5 at ille ait: “ Et ego potens sum super terram, qui impero
sumi arma et negotia regis impleri ”. Tamen non obtinuit,
ut nefarium consilium perficeret.
6 Et Nicanor quidem cum summa superbia cervicem erigens cogitaverat
commune trophaeum statuere de iis, qui cum Iuda erant.
7 Maccabaeus autem sine intermissione confidebat cum omni spe
auxilium se consequi a Domino;
8 et hortabatur suos, ne formidarent adventum nationum, sed
in mente habentes adiutoria sibi facta de caelo et nunc sperarent
ab Omnipotente sibi affuturam victoriam.
9 Et allocutus eos de Lege et Prophetis, admonens eos etiam
de certaminibus, quae perfecerant, promptiores constituit eos.
10 Et, animis eorum excitatis, denuntiavit simul ostendens gentium
fallaciam et iuramentorum praevaricationem.
11 Cum autem singulos illorum armavisset, non tam clipeorum
et hastarum munitione quam per bonos sermones exhortatione,
cumque somnium fide dignum exposuisset, supra modum universos
laetificavit.
12 Erat autem huiuscemodi visus eius: Oniam, qui fuerat summus
sacerdos, virum honestum et bonum, verecundum occursu, modestum
moribus et eloquium digne proferentem et qui a puero omnes virtutes
domesticas exercuerat, manus protendentem orare pro omni populo
Iudaeorum.
13 Post hoc sic apparuisse virum canitie et gloria praestantem
et mirabilem quandam et magni decoris esse eminentiam circa
illum.
14 Respondentem vero Oniam dixisse: “ Hic est fratrum
amator, qui multum orat pro populo et sancta civitate, Ieremias
propheta Dei ”.
15 Protendentem autem Ieremiam dextram dedisse Iudae gladium
aureum et, cum daret, dixisse haec:
16 “ Accipe sanctum gladium munus a Deo, in quo confringes
adversarios ”.
17 Exhortati itaque Iudae sermonibus bonis valde, et qui poterant
ad virtutem incitare et animos iuvenum confortare, statuerunt
castra non tendere, sed fortiter inferri et cum omni virtute
confligentes de negotiis iudicare, eo quod civitas et sancta
et templum periclitarentur.
18 Erat enim timor pro uxoribus et filiis itemque pro fratribus
et cognatis in minore parte iacens, maximus vero et primus pro
sanctificato templo.
19 Sed et eos, qui in civitate erant comprehensi, non minima
sollicitudo habebat propter illum sub aperto concursum.
20 Et, cum iam omnes exspectarent iudicium futurum, hostesque
iam committerent, atque exercitus esset ordinatus, et bestiae
opportuno in loco constitutae, et equitatus dispositus,
21 considerans Maccabaeus adventum multitudinis et apparatum
varium armorum et ferocitatem bestiarum, extendens manus in
caelum prodigia facientem Dominum invocavit, sciens quoniam
non est per arma, sed prout ab ipso iudicatum fuerit dignis
tribuit victoriam.
22 Dixit autem invocans hoc modo: “ Tu, Domine, qui misisti
angelum tuum sub Ezechia rege Iudaeae, et interfecit de castris
Sennacherib ad centum octoginta quinque milia,
23 et nunc, Dominator caelorum, mitte angelum bonum ante nos
in timorem et tremorem;
24 magnitudine brachii tui exterreantur, qui cum blasphemia
veniunt adversus sanctum populum tuum ”. Et hic quidem
in his finem fecit.
25 Qui autem cum Nicanore erant, cum tubis et canticis admovebant;
26 hi vero qui erant cum Iuda, cum invocatione et orationibus
congressi sunt cum hostibus.
27 Et manibus quidem pugnantes, sed Dominum cordibus orantes,
prostraverunt non minus triginta quinque milia, praesentia Dei
magnifice delectati.
28 Cumque cessassent ab opere et cum gaudio redirent, cognoverunt
Nicanorem proruisse cum armis suis;
29 facto itaque clamore et tumultu, patria voce omnipotentem
Dominum benedicebant.
30 Et praecepit ille, qui per omnia corpore et animo primus
fuerat in certamine pro civibus, qui iuventutis benevolentiam
in suam gentem conservaverat, caput Nicanoris abscindi et manum
cum umero, ac Hierosolymam perferri.
31 Quo cum pervenisset, convocatis contribulibus et sacerdotibus,
ante altare stans accersiit eos, qui in arce erant;
32 et, ostenso capite iniqui Nicanoris et manu nefarii, quam
extendens contra domum sanctam omnipotentis Dei magnifice gloriatus
est,
33 linguam etiam impii Nicanoris praecisam dixit particulatim
avibus daturum, pretia autem dementiae contra templum suspendere.
34 Omnes igitur in caelum benedixerunt manifestum Dominum dicentes:
“ Benedictus, qui locum suum incontaminatum servavit!
”.
35 Alligavit autem Nicanoris caput de summa arce evidens omnibus
et manifestum signum auxilii Domini.
36 Itaque omnes communi consilio decreverunt nullo modo diem
istum absque celebritate praeterire, habere autem celebrem tertiam
decimam diem, mensis duodecimi — Adar dicitur voce Syriaca
— pridie Mardochaei diei.
37 Igitur his erga Nicanorem sic gestis, et ex illis temporibus
ab Hebraeis civitate possessa, ego quoque hic faciam finem sermonis.
38 Et, si quidem bene et apte compositioni, hoc et ipse volebam;
sin autem exigue et modice, hoc est, quod assequi poteram.
39 Sicut enim vinum solummodo bibere, similiter autem rursus
et aquam, contrarium est, quemadmodum autem vinum aquae contemperatum
iam et delectabilem gratiam perficit, huiusmodi etiam structura
sermonis delectat aures eorum, quibus contingat compositionem
legere. Hic autem erit finis.
15
1 Nicànore, avendo saputo che gli uomini di Giuda si trovavano
nella regione della Samaria, decise di assalirli a colpo sicuro
nel giorno del riposo.
2 Poiché i Giudei che l`avevano seguito forzatamente gli dicevano:
"Assolutamente non devi ucciderli in modo così crudele e barbaro;
rispetta quel giorno che è stato onorato e santificato da colui
che tutto vede",
3 quell`uomo tre volte scellerato chiese se c`era in cielo un
Signore che aveva comandato di celebrare il giorno del sabato.
4 Essi risposero: "C`è il Signore vivente; egli è il sovrano
del cielo, che ha comandato di celebrare il settimo giorno".
5 L`altro ribattè: "E io sono sovrano sulla terra, che comando
di prendere le armi e portare a termine le disposizioni del
re". Tuttavia non riuscì a mandare ad effetto il suo crudele
intento.
6 Nicànore, dunque, alzata la testa con tutta la sua superbia,
aveva decretato di erigere un pubblico trofeo per la vittoria
sugli uomini di Giuda.
7 Il Maccabeo invece era costantemente convinto e pienamente
fiducioso di trovare protezione da parte del Signore.
8 Esortava i suoi uomini a non temere l`attacco dei pagani,
ma a tener impressi nella mente gli aiuti che in passato erano
venuti loro dal Cielo e ad aspettare ora la vittoria che sarebbe
stata loro concessa dall`Onnipotente.
9 Confortandoli così con le parole della legge e dei profeti
e ricordando loro le lotte che avevano già condotte a termine,
li rese più coraggiosi.
10 Avendo così rinfrancato i loro sentimenti, espose e denunziò
la malafede dei pagani e la violazione dei giuramenti.
11 Dopo aver armato ciascuno di loro non tanto con la sicurezza
degli scudi e delle lance quanto con il conforto delle egrege
parole, li riempì di gioia, narrando loro un sogno degno di
fede, anzi una vera visione.
12 La sua visione era questa: Onia, che era stato sommo sacerdote,
uomo eccellente, modesto nel portamento, mite nel contegno,
dignitoso nel proferir parole, occupato fin dalla fanciullezza
in quanto riguardava la virtù, con le mani protese pregava per
tutta la nazione giudaica.
13 Gli era anche apparso un personaggio che si distingueva per
la canizie e la dignità ed era rivestito di una maestà meravigliosa
e piena di magnificenza.
14 Onia disse: "Questi è l`amico dei suoi fratelli, colui che
innalza molte preghiere per il popolo e per la città santa,
Geremia il profeta di Dio".
15 E Geremia stendendo la destra consegnò a Giuda una spada
d`oro, pronunciando queste parole nel porgerla:
16 "Prendi la spada sacra come dono da parte di Dio; con questa
abbatterai i nemici".
17 Esortati dalle bellissime parole di Giuda, capaci di spingere
all`eroismo e di rendere virile anche l`animo dei giovani, decisero
di non restare in campo, ma di intervenire coraggiosamente e
decidere la sorte attaccando battaglia con tutto il coraggio,
perché la città e le cose sante e il tempio erano in pericolo.
18 Minore era il loro timore per le donne e i figli come pure
per i fratelli e i parenti, poiché la prima e principale preoccupazione
era per il tempio consacrato.
19 Anche per quelli rimasti in città non era piccola l`angoscia,
essendo tutti turbati per l`ansia del combattimento in campo
aperto.
20 Mentre tutti erano in attesa della prova imminente e i nemici
già avevano cominciato ad attaccare e l`esercito era in ordine
di battaglia e gli elefanti erano piazzati in posizione opportuna
e la cavalleria schierata ai lati,
21 il Maccabeo dopo aver osservato le moltitudini presenti e
la svariata attrezzatura delle armi e la ferocia delle bestie,
alzò le mani al cielo e invocò il Signore che compie prodigi,
convinto che non è possibile vincere con le armi, ma che egli
concede la vittoria a coloro che ne sono degni, secondo il suo
giudizio.
22 Invocando il Signore, si esprimeva in questo modo: "Tu, Signore,
inviasti il tuo angelo al tempo di Ezechia re della Giudea ed
egli fece perire nel campo di Sennàcherib centottantacinquemila
uomini.
23 Anche ora, sovrano del cielo, manda un angelo buono davanti
a noi per incutere paura e tremore.
24 Siano atterriti dalla potenza del tuo braccio coloro che
bestemmiando sono venuti qui contro il tuo santo tempio". Con
queste parole egli terminò.
25 Gli uomini di Nicànore avanzavano al suono delle trombe e
degli inni di guerra.
26 Invece gli uomini di Giuda con invocazioni e preghiere si
gettarono nella mischia contro i nemici.
27 In tal modo combattendo con le mani e pregando Dio con il
cuore, travolsero non meno di tretacinquemila uomini, rallegrandosi
grandemente per la manifesta presenza di Dio.
28 Terminata la battaglia, mentre facevano ritorno pieni di
gioia, riconobbero Nicànore caduto con tutte le sue armi.
29 Levarono alte grida dandosi all`entusiasmo, mentre benedicevano
l`Onnipotente nella lingua paterna.
30 Quindi colui che era stato sempre il primo a combattere per
i suoi concittadini con anima e corpo, colui che aveva conservato
l`affetto della età giovanile verso i suoi connazionali, comandò
che tagliassero la testa di Nicànore e la sua mano con il braccio
e li portassero a Gerusalemme.
31 Quando vi giunse, chiamò a raccolta tutti i connazionali
e i sacerdoti davanti all`altare: sostando in mezzo a loro mandò
a chiamare quelli dell`Acra
32 e mostrò loro la testa dell`empio Nicànore e la mano che
quel bestemmiatore aveva steso contro la sacra dimora dell`Onnipotente
pronunciando parole arroganti.
33 Tagliata poi la lingua del sacrilego Nicànore, la fece gettare
a pezzi agli uccelli e ordinò di appendere davanti al tempio
la mercede della sua follia.
34 Tutti allora, rivolti verso il cielo, benedissero il Signore
glorioso dicendo: "Benedetto colui che ha conservato la sua
dimora inviolata".
35 Fece poi appendere la testa di Nicànore all`Acra alla vista
di tutti, perché fosse segno manifesto dell`aiuto di Dio.
36 Quindi decretarono unanimemente con voto pubblico di non
lasciar passare inosservato quel giorno, ma di commemorarlo
il tredici del decimosecondo mese - che in lingua siriaca si
chiama Adar - il giorno precedente la festa di Mardocheo.
37 Così andarono le cose riguardo a Nicànore e, poiché da quel
tempo la città è rimasta in mano agli Ebrei, anch`io chiudo
qui la mia narrazione.
38 Se la disposizione dei fatti è riuscita scritta bene e ben
composta, era quello che volevo; se invece è riuscita di poco
valore e mediocre, questo solo ho potuto fare.
39 Come il bere solo vino e anche il bere solo acqua è dannoso
e viceversa come il vino mescolato con acqua è amabile e procura
un delizioso piacere, così l`arte di ben disporre l`argomento
delizia gli orecchi di coloro a cui capita di leggere la composizione.
E qui sia la fine.
Realizzato
da Luca, Catia, Mariuccia e Antonio.
Ottimizzato per Internet Explorer e Mozilla Firefox, risoluzione consigliata
800*600 - 1024*768 pixel.
Tutti i diritti riservati.